DZIAŁALNOŚĆ POŻYCZKOWA A VAT

Zgodnie ze art. 15 ust. 1 i ust. 2 u.p.t.u. warunkiem uznania, że dany podmiot działa w charakterze podatnika podatku VAT jest ustalenie, iż prowadzi on zawodowo działalność gospodarczą w danym zakresie. Artykuł ten mówi, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Sama rejestracja jest czynnością o charakterze administracyjnym i nie przesądza o uzyskaniu statusu czynnego podatnika VAT. Definicja działalności gospodarczej z art. 5a ust. 6 u.p.d.o.f. ma znaczenie tylko na gruncie podatku dochodowego i jedynie częściowo jej zakres pokrywa się z definicją z art. 15 ust. 2 u.p.t.u. Nie można wobec tego wykluczyć, że określona osoba fizyczna będzie prowadziła działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z 2004 r. o podatku od towarów i usług, natomiast nie będzie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów u.p.d.o.f.
Z uznaniem że umowa pożyczkowa podlega pod VAT nie ma problemu jeżeli przedsiębiorca udzielający pożyczek zajmuje się tym zawodowo, co przejawia się w odpowiednim wpisie w CEIDG lub KRS (najczęściej w postaci wpisu z PKD – „64.19.Z  Pozostałe pośrednictwo pieniężne”). Jednak w praktyce pożyczki są udzielane też przez przedsiębiorców  innym podmiotom (biznesowym lub nie) bez odpowiedniego wpisu w rejestrze. Nie przekreśla to jednak możliwości opodatkowania VAT-em. W każdym wypadku należy poddać analizie okoliczności prowadzenia działalności gospodarczej, w tym działalności podatkowej zgodnie z poniższymi uwagami.

Za podatnika podatku od towarów i usług należy uznać osobę, która prowadzi działalność handlową bez względu na cel tej działalności lub jej rezultat. Dla oceny, czy dana osoba jest handlowcem nie jest decydująca liczba transakcji. Z przepisu tego wynika, że nawet pojedyncza transakcja, jeśli została przeprowadzona w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, może uzasadniać opodatkowanie tej czynności podatkiem od towarów i usług. Zauważyć należy w tym względzie, że dla oceny, czy dana osoba jest handlowcem nie jest decydująca liczba transakcji. Nawet pojedyncza transakcja, jeśli została przeprowadzona w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy, może uzasadniać opodatkowanie tej czynności podatkiem od towarów i usług. Wskazuje się że mogą to być transakcje sporadyczne, okazjonalne, sporadyczne.  Jednak nie można odmówić częstotliwości waloru dowodowego, wskazującego w połączeniu z innymi okolicznościami zamiaru. Zamiar jest zatem wolą powtarzalnego wykonywania określonych czynności składających się na istotę prowadzonej działalności gospodarczej. Jeśli podatnik VAT udziela jednorazowo pożyczki i nie ma zamiaru udzielać takich pożyczek w przyszłości, to nie jest to działalność w zakresie VAT i od pożyczki należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych.

Za kluczowe dla oceny, czy dana osoba działa w charakterze przedsiębiorcy i podatnika podatku od towarów i usług uznać należy takie elementy, jak stopień jego aktywności w zakresie obrotu danym towarem, który wskazuje, że angażuje on środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w ramach prowadzenia działalności gospodarczej. Objęcie podatkiem VAT nie gwarantuje także  samo stwierdzenie w umowie, że udzielenie pożyczki następuje w ramach ogólnie rozumianej działalności gospodarczej. Dopiero ustalenie, że jej udzielenie stanowi usługę w rozumieniu u.p.t.u., wykonaną przez pożyczkodawcę z tytułu działalności gospodarczej prowadzonej właśnie w tym zakresie powoduje zaistnienie zwolnienia.

Należy zatem przyjąć, iż działalnością gospodarczą określonego podmiotu jest taka aktywność, która wykonywana jest zawodowo, w sposób profesjonalny, czyli w oparciu o posiadane umiejętności praktyczne, wiedzę teoretyczną i niezbędne doświadczenie. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie (i bez zamiaru wykonywania tego rodzaju czynności w sposób częstotliwy) nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika działającego odpowiednio w charakterze: producenta, handlowca, usługodawcy, pozyskującego zasoby naturalne, rolnika, wykonującego wolny zawód. Ani formalny status danego podmiotu jako zarejestrowanego podatnika VAT, ani okoliczność, że dana czynność została wykonana wielokrotnie lub jednorazowo, lecz z zamiarem częstotliwości, nie mogą przesądzać o opodatkowaniu (lub nie) tej czynności, bez każdorazowego ustalenia, że w odniesieniu do tej konkretnej czynności podmiot ten występował w charakterze podatnika podatku od towarów i usług (zobowiązanego do zapłaty podatku lub z niego zwolnionego).

Na bazie interpretacji podatkowych wskazać należy, że kluczowe dla uznania zasadnym opodatkowania podatkiem VAT w sytuacji braku odpowiedniego wpisu w rejestrze   jest częstotliwość udzielania pożyczek i czynienie tego z środków specjalnie do tego przeznaczonych czy  odpłatność pożyczek (odsetki). Nie ma znaczenia celu ich udzielenia, czy status nabywcy.

Podsumowując, nie można jednoznacznie określić w sposób generalny w jakich okolicznościach podmiot, którego głównym przedmiotem działalności nie jest udzielanie pożyczek może być opodatkowany podatkiem VAT i tym samym zwolnionym zapłaty podatku PCC.

Radca prawny z Bydgoszczy pomoże w sprawach egzekucji administracyjnych, interpretacji podatkowych, odzyskiwania VAT oraz opodatkowania pożyczek. Więcej o naszych usługach TUTAJ