PODSTAWA I STAWKA OPODATKOWANIA

Zgodnie z art. 6 ust 1 u.p.c.c przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego podstawę opodatkowania stanowi kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy - kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych. Jeżeli kwotę pożyczki wyrażono w walucie obcej podatek należy przeliczyć na złotówki stosując kury ustalane w oparciu o przepisy prawa publicznego, czyli kursy walut ogłaszane przez NBP. Na ustalenie podstawy opodatkowania nie ma wpływu wysokość ustalonego oprocentowania w umowie pożyczki.

Stawką podatkową jest ilościowe określenie wysokości podatku w zależności od podstawy opodatkowania, czyli jest to stosunek pomiędzy wysokością obciążenia podatkowego a wielkością podstawy opodatkowania. Na podstawie art.  7 ust. 1 pkt 4 stawka podatku od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego wynosi 2%. Jednak ustawa w ust. 5 przewiduje także inną, dużo wyższą stawkę, która wynosi 20%. Jest ona stosowana jeżeli przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany, a należny podatek od tych czynności nie został zapłacony lub biorący pożyczkę, o którym mowa w art. 9 pkt 10 lit. b (pożyczki w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86, z późn. zm.), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym. Więcej na ten temat poniżej.

Jak wspomniano wyżej ustawa przewiduje specjalny rodzaj stawki sankcyjnej na wypadek powołania się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub ustanowienia użytkowania nieprawidłowego albo ich zmiany gdy należny podatek od tych czynności nie został zapłacony.  Celem tej stawki jest zastosowanie sankcji wobec podmiotów, które przede wszystkim próbują ukryć nieopodatkowane przychody powołując się na fikcyjną umowę pożyczki, albo zaniechały uiszczenia podatku od czynności cywilno prawnych od rzeczywiście istniejącej umowy pożyczki.

Taka stawka nie jest właściwa, gdyby podatnik samodzielnie, przed powołaniem się w toku kontroli skarbowej na okoliczność zawarcia umowy pożyczki zapłacił należny z tego tytułu podatek lub gdyby organ podatkowy (organ kontroli skarbowej) sam stwierdził, że podatnik nie zapłacił należnego podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem obowiązek zapłacenia podatku obliczonego według wyższej stawki powstaje w związku z powołaniem się na fakt zawarcia umowy pożyczki w toczącym się postępowaniu kontrolnym. Nie ma w konsekwencji znaczenia, czy "powołanie się" miało miejsce po upływie 14 dni od powstania obowiązku podatkowego na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.c.c., a przed upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym minął termin płatności podatku, czy po tych 5 latach, a więc gdy obowiązek podatkowy powstał na zasadach określonych w art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.c.c.  Nie ma znaczenia, że pieniądze pożyczki przekazano ponad pięć lat temu.

Jeżeli chodzi o drugą okoliczność zastosowania stawki sankcyjnej  tj. powołanie się na fakt zawarcia umowy pożyczki przez osobę bliską, która spełniła warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym, to udokumentowanie faktu przekazania na rachunek bankowy, rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym uzasadnione jest tym, że inaczej trudne byłoby stwierdzenie, że pożyczka miała w rzeczywistości miejsce. Cel ten jest osiągnięty nie tylko poprzez przekazanie pożyczki na rachunek bankowy prowadzony na imię i nazwisko pożyczkobiorcy, ale także na każdy inny wskazany przez niego rachunek bankowy. Nie musi to być konto, które bank prowadzi na rzecz pożyczkobiorcy.Zauważyć  należy, że tym zakresie przepisy o stawce sanacyjnej mową pożyczki i depozytu nieprawidłowego. Regulację zawarta w art. 7 ust 5 pkt 2 ustawy odnosi się wyłącznie do umowy pożyczki. Tym samym instytucja pożyczki i depozytu nieprawidłowego na gruncie prawa podatkowego w zakresie zastosowania stawki sankcyjnej została uregulowana odmiennie co do osób najbliższych.

Co się tyczy sposobu uzyskania wiedzy o niopodatkowanej pożyczce przez organy podatkowe, to nie jest konieczne zainicjowanie przekazania tej informacji w określonej formie . Użyte w art. 7 ust. 5 pkt 1 u.p.c.c. słowo "powołanie się" powinno być rozumiane nie jako inicjowanie czegoś, lecz wskazywanie na coś niezależnie od formy, ujawnienie. Do zrealizowania przesłanki "powołania się przed organem podatkowym lub organem kontroli" wystarczające jest zatem samo złożenie deklaracji, czy też tylko zapłata podatku. Chodzi o odwołanie się do tego faktu. Podatnik powołując się na pożyczkę nie musi wskazywać celu, na jaki przeznaczył on tę pożyczkę.

 Stawka sankcyjna ma zastosowanie, gdy należny podatek nie został wpłacony do dnia wszczęcia postępowania kontrolnego, w trakcie którego podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki. Powołanie się na pożyczkę nie musi koniecznie być dokonane w postępowaniu w przedmiocie nieujawnionych źródeł. W przepisie wskazuje się zatem na charakter postępowania a nie jego zakres przedmiotowy. Wraz z powołaniem się powstaje „odnowiony” obowiązek podatkowy. Dokładnym momentem jest złożenia przez stronę oświadczenia, którego treścią jest powołanie się na fakt zawarcia umowy pożyczki. Stawka sankcyjna wynosi 20%. Zauważyć należy nie można zastosować dwóch różnych stawek do jednego zobowiązania.

Radca prawny z Bydgoszczy pomoże w sprawach egzekucji administracyjnych, interpretacji podatkowych, odzyskiwania VAT oraz opodatkowania pożyczek. Więcej o naszych usługach TUTAJ